Hội Chọi Trâu – Hội Tụ Linh Khí Việt

Như đã thành quen, cứ hẹn lại lên, mỗi khi mùa cá tạm ngưng cũng là lúc người dân Đồ Sơn tất bật với mùa lễ hội truyền thống của mình: lễ hội chọi trâu. Cũng chẳng mấy ai nhớ rõ nguồn gốc xa xưa của tục chọi trâu song tựu chung, trong mỗi trái tim thuần Việt lễ hội chọi trâu đã trở thành nét văn hóa tâm linh độc đáo, một phần không thể thiếu trong cuộc sống ngư chài.
Sống trong thời hội nhập, văn hóa Việt tự hào được khoe mình với bạn bè thế giới như minh chứng về một tinh thần Việt. Không còn là một trò chơi mang tính dan gian vùng miền, tục chọi trâu Đồ Sơn đã được nâng lên thành một quốc lễ. Mỗi thời kỳ, mỗi địa phương, hình tượng con trâu được tôn vinh bằng nhiều thể thức khác nhau. Với người dân miền biển, đặc biệt đối với ngư chài Đồ Sơn, con trâu luôn được trân trọng, tôn vinh thành nhân vật thiêng liêng: ông trâu.

Ngàn năm còn đó
Chuyện xưa kể rằng, vào đời nhà Đường; có một viên tướng cai trị rất giỏi về phong thủy địa lý tên là Cao Biền được cử sang nước ta với nhiệm vụ thu hết linh khí mang về nước. Trong lúc ở Giao Châu ( tên nước ta lúc đó ), Cao Biền đã gây nhiễu, phá hoại các vùng đất chứa đựng linh khí của ta rồi đem cất đựng trong bụng 36 con trâu đúc bằng vàng mang về Trung Quốc. Nơi cất giữ những con trâu vàng của ta và trâu vàng của Hoa Hạ (Trung Hoa) không đâu khác chính ở núi Thái Sơn. Cũng như nước Nam, tại Trung Hoa rất được coi trọng, trở thành vật tượng trưng cho linh khí một quốc gia về canh tác. Bởi thế, sau khi thống nhất được sơn hà, vua thần Nông(vị vua thời bấy giờ) làm phép, thu tất cả linh khí từ sông núi, cương vực, nhật nguyệt, tinh đẩu của Hoa Hạ xuống, tụ vào núi Thái Sơn. Đá trong lòng núi Thái Sơn kết tinh thành con trâu vàng. Như rất tự nhiên, cứ vào dịp trăng sáng, trâu vàng lại chui ra khỏi núi, bay lửng lơ trên các ngọn cây, tỏa ánh sáng ra cả một vùng. Sau này, vào đời nhà Tống, Tống Thái Tông cũng sai bảy đạo sĩ lên núi Thái Sơn đào 36 con trâu vàng của ta cùng với con trâu vàng của vua thần Nông nhốt mỗi trâu với chín lá bùa vào mỗi hộp đồng đen đem về hoàng cung cất giữ với hy vọng nhà Tống sẽ hùng mạnh, còn linh khí nước Nam thì sẽ mất dần. Rồi cơ may cũng đến với nước Nam, trong lúc du hành sang nước Trung Hoa, hay tin nhà Tống đang chiêu tìm thầy y giỏi, hai vị Thiền sư là Nguyễn Minh Không và Từ Đạo Hạnh đã yết kiến xin chữa bệnh cho Thái Hậu. Hai ngài làm lễ chay, cúng bảy ngày thì tự nhiên Thái Hậu hết bệnh. Thái Hậu mừng quá bắt văn võ bá quan triều Tống ban lệnh thưởng cho hai ngài. Hai ngài xin vua Tống cho đầy một túi vải nhỏ đựng đồng đen do đích thân hai ngài chọn để đem về Đại Việt đúc chuông chùa. Vua Tống ưng thuận, sai quan coi kho dẫn hai ngài vào kho chứa đồng. Trước sân kho đồng có một con trâu vàng to lớn như con trâu thật. Khi vào kho đồng hai ngài kinh ngạc thấy 36 cái hộp đựng 36 con trâu vàng được đặt trên một cái bệ cao theo hình Bát Quái. Xung quanh là những tượng hổ, báo, voi, trăn, rắn, gà, vịt, chó, mèo v.v. cùng những mô hình sông núi Đại Việt. Lấy xong, hai vị thiền sư cáo từ về nước.
Với số đồng đen có được, ngay lập tức hai vị đúc một quả chuông lớn gọi là Ngân Thiên đem treo lên đỉnh tháp Đại Thắng Báo Thiên, làm phép rồi đánh chuông. Tiếng chuông vang rền cả bầu trời. Nghe tiếng chuông vang, trâu vàng nhà Tống ngỡ tưởng tiếng mẹ gọi liền chạy như bay về Đại Việt. Chạy qua hồ Tây, thiền sư Minh Không cho bắt lại gieo 100 thẻ đồng cùng một quả chuông cột vào cổ trâu. Trong lúc làm phép, liệng trâu và chuông xuống đáy hồ, thiền sư Minh Không đã nguyền rằng: "Nhà nào, một vợ một chồng mà sinh được 10 người con trai thì sẽ kéo được trâu vàng và chuông lên." Từ đó, vào mỗi đêm trăng sáng, dân chúng thành Thăng Long ( Hà Nội ) thường hay thấy bóng trâu vàng đi mập mờ trên mặt hồ. Sự tích hồ Kim Ngưu mang tên từ đó.

Hội Tụ Linh Khí Non Sông
Cho dù chuyện đã là xưa nhưng giờ đây, những giai thoại về trâu vàng cùng nét văn hóa tâm linh của người dân miền biển đã khiến những giấc mơ về cuộc sống ấm no, thịnh vượng như đong đầy thêm. Chọi trâu không chỉ đơn thuần "hai con trâu chọi" mà nó đã trở thành tục lệ, tín ngưỡng độc đáo ở vùng biển Đồ Sơn. Người dân đặt vào lễ hội niềm tin và hy vọng bởi những cặp trâu chọi sẽ quyết định thắng thua, thành bại cho phe giáp ngày trước, phường xã ngày nay. Người Đồ Sơn gắn lễ hội chọi trâu với việc thờ cúng thành hoàng làng với mong muốn những chuyến đi biển thuận buồm xuôi gió, cho nên ngày Hội càng trở nên thiêng liêng, trang trọng
Đến chọi trâu hôm nay, không chỉ có người dân Việt Nam, du khách còn bắt gặp Không chỉ dừng lại là một thú chơi dân gian, ngày nay, mỗi khi mùa trăng về, vùng biển Đồ Sơn lại vang tiếng chiêng thách gọi các phường xã có trâu to khỏe ra thi đấu. Trong tâm thức họ, trâu của phường nào thắng thì năm đó, cả phường gặp cơ may: ấm no, hạnh phúc.
Mong ước về một nền văn hóa đậm sắc dân tộc không bị mai một và ý thức tri ân quá khứ, nhiều năm trở lại đây, chính quyền và người dân Đồ Sơn đã chung sức đồng lòng đưa tục chọi trâu mang tính dân gian trở thành một quốc hội đậm đà bản sắc.
Hoàn toàn khác với lễ hội đấu bò của Tây Ban Nha (đã có người nhầm khi cho rằng hai lễ hội này giống nhau), lễ hội chọi trâu thực sự là một lễ hội quốc gia nhằm tìm ra nguồn linh khí mạnh nhất, thiêng liêng nhất phù giúp cho một vùng đất, một quốc gia phát triển thịnh vượng. Ông Trâu giành chiến thắng cuối cùng, sau khi làm lễ tế thần phần thịt được chia đều cho mọi người ý nghĩa cũng là nhằm lưu lại dòng linh khí ấy ở mỗi người. Đặc biệt theo lệ cổ thì tất cả phần thịt được chia cho mọi người là như nhau, không ai hơn, bởi trước linh thần của đất nước thì mọi con dân đều bình đẳng như nhau. Cũng theo tập tục trước đây thì Vạn Chài nào có thần Trâu mạnh nhất thì cũng được phân định phần ngư trường khai thác thủy sản tốt nhất trong mùa cá mới (cũng vì thế mà lễ hội được diễn ra vào đầu tháng 8 tức là chuẩn bị vào một mùa đánh bắt mới). Và như thế ắt hẳn sự thịnh vượng sẽ đến với Vạn Chài đó vì họ tin nhờ có linh khí của thần Trâu phù giúp cho họ!
Ngẫm lại Đại Hội Thể Thao Đông Nam Á - SEAGAME 22, hình ảnh trâu vàng thật rực rỡ, oai phong đầy sức mạnh đã dẫn đoàn thể thao Việt Nam bước lên đài vinh quang.